Nieuws

Prijsplafonds stroom en gas liggen op tafel: een goed idee?

Koen Kuijper

31 augustus 2022 1 reactie

In Brussel worden rigoureuze plannen voorgesteld om de torenhoge stroom- en gasprijzen te drukken. Binnen de EU wordt er gesproken over prijsplafonds en een hogere belasting voor bedrijven die profiteren van de hoge energieprijzen.

Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie, benoemde gisteren op dat Brussel openstaat voor dit soort maatregelen. Volgens haar zijn de huidige prijzen geen echte prijzen, maar speculatieve sprongen. Volgens het NRC sleutelt Brussel zelfs aan een radicale hervorming van de energiemarkt.

Maximale energieprijs

Een van de manieren om de pijn van de hoge energieprijzen voor consumenten te verzachten is het invoeren van een price cap, ofwel een maximale prijs voor stroom en gas. De overheid moet dan het verschil met de werkelijke prijs bekostigen. Dit kan bijvoorbeeld gefinancierd worden via een hogere belasting op bedrijven die buitensporige winsten maken als gevolg van de huidige marktprijzen.

In veel Europese landen gelden er al prijsplafonds, zoals in Frankrijk, Spanje en Portugal. En ook in Oost-Europa zie je dat de overheid zich actief bemoeit met de prijs die energieleveranciers vragen aan huishoudens. In die landen zie je dan ook dat de prijs voor stroom en gas kunstmatig laag wordt gehouden.

In Nederland, België en Duitsland is er nog geen price cap ingevoerd, maar nu Duitsland voorstander is, zal ook Nederland waarschijnlijk overstag gaan. Ook België denkt op korte termijn aan prijsplafonds.

Risico’s

Het maximeren van de energieprijzen brengt echter risico’s met zich mee, waarschuwen experts. De prijzen zijn namelijk niet voor niets zo hoog. Het instellen van een prijsplafond zorgt er niet voor dat de vraag naar gas ineens minder wordt. Sterker nog, in Spanje zie je dat de prijsplafonds ervoor zorgen dat de huishoudens daar juist meer gas zijn gaan verbruiken.

Kortom, als je nu gaat tornen aan de prijzen kan dat de energietransitie belemmeren, denken deskundigen. Het haalt de prikkel weg om te besparen en te verduurzamen. Vanwege de hoge gasprijzen is verduurzaming erg aantrekkelijk.

Ontkoppeling stroom en gas

Een andere belangrijke maatregel waarover op Europees niveau gesproken wordt, is het ontkoppelen van de elektriciteitsmarkt van de gasmarkt.

Momenteel wordt veel goedkopere, wind-, zonne- of kernenergie verkocht tegen een stroomprijs die wordt beïnvloedt door de gasprijs. Zelfs als maar 10 procent van de stroom die nodig is afkomstig is van gascentrales wordt de prijs hierdoor gedomineerd.

De kostprijs per opgewekte kWh zonne-energie, windenergie of kernenergie ligt dus ver onder de marktprijs. Dat betekent dat sommige producenten nu hele goede zaken doen en hun stroom met flinke winst kunnen verkopen op de markt.  

Ontkoppeling kan ervoor zorgen dat de elektriciteitsprijzen gaan dalen. Het kan echter maanden duren voordat een dergelijke constructie wordt gerealiseerd.

Verwachtingen 2023

De energieprijs blijft naar verwachting tot eind 2023 nog wel even op het huidige hoge niveau, stellen experts. Voorlopig is het dus nog even koffiedik kijken wat er precies gaat veranderen en op welke termijn er serieuze maatregelen worden genomen.

Tijdens Prinsjesdag krijgen we mogelijk te horen wat het kabinet gaat doen om de koopkrachtval te dempen. Met name voor huishoudens die het financieel zwaar hebben. Volgens Haagse Bronnen in het AD wordt er in 2023 maar liefst 17 miljard euro voor uitgetrokken. De energiebelasting zou verder verlaagd worden, maar het btw-tarief zou wel weer op 21 procent terecht komen.