Dit zijn de meest duurzame gemeenten van Nederland (en dit de minste)
Koen Kuijper 
Hoe zit het met de energielabels van onze huizen, rijden we al massaal elektrisch, en waar wemelt het van de zonnepanelen op de daken?
Energievergelijk.nl heeft uitgebreid onderzoek gedaan naar de duurzaamheidsprestaties van alle Nederlandse gemeenten.
Hierbij is gekeken naar drie thema’s:
- Energielabels
- Zonnepanelen
- Elektrisch rijden
Welke gemeenten lopen voorop en waar liggen nog kansen voor verduurzaming?
1. Energielabels
Het energielabel geeft een goed idee van hoe energiezuinig een woning is. Het geeft informatie over de aanwezige isolatie van onder meer daken, gevels, vloeren en ramen, maar ook over de (hernieuwbare) installaties, zoals zonnepanelen, ventilatie, een zonneboiler of warmtepomp.
Indeling energielabels
G (zeer onzuinig) tot en met A++++ (extreem groen/zuinig).
In welke gemeenten zijn de energielabels het meest groen?
Top 10 – meeste A-labels
Hieronder de top 10 gemeenten naar percentage woningen met energielabel A of beter.
- Almere – 67,0%
- Lansingerland – 61,8%
- Pijnacker-Nootdorp – 60,8%
- Purmerend – 57,3%
- Dijk en Waard – 55,0%
- Barendrecht – 53,8%
- Harlingen – 52,0%
- Houten – 51,8%
- Zeewolde – 49,4%
- Dronten – 43,4%
In Almere heeft ongeveer twee derde van de woningen een energielabel van A of hoger. Daarmee scoort de gemeente verreweg het beste en mag zich tot koploper van Nederland bestempelen.
Natuurlijk zijn ook de andere energielabels in de gemeente van belang voor de uiteindelijke duurzaamheidsscore.
Onderstaande lijstjes laten zien in welke gemeenten woningen gemiddeld het beste en slechtste energielabel hebben. Er worden per gemeente rapportcijfers uitgedeeld die zijn berekend via deze methode.
Top 5 – gemeenten met beste energielabel
Rapportcijfers:
- Almere – 7,7
- Zeewolde – 7,4
- Lansingerland – 7,3
- Pijnacker-Nootdorp – 7,3
- Purmerend – 7,3
Almere is wederom koploper en mag zich laten bekronen tot de meest energiezuinige gemeente van Nederland. Van alle ruim 60.000 geregistreerde energielabels zijn er ruim 40.000 met energielabel A of beter. Bovendien zijn er in Almere slechts 90 woningen met energielabel E of lager.
Oorzaken
Almere scoort zo sterk dankzij haar relatief jonge woningvoorraad. De meeste huizen zijn gebouwd na 2000, toen strengere bouw- en isolatie-eisen golden. Hierdoor hebben veel woningen standaard al energielabel A of beter.
Ook het nabijgelegen Zeewolde scoort om dezelfde redenen goed, met een gemiddeld rapportcijfer van 7,4.
Lansingerland en Pijnacker-Nootdorp kennen een sterke groei na 2000, met veel nieuwbouw en weinig oude dorpskernen. Dat draagt bij aan de hoge energiezuinigheid van woningen.
Top 5 – gemeenten met slechtste energielabel
Er zijn ook gemeenten die het een stuk minder doen.
Dit zijn de rapportcijfers van de gemeenten met het slechtste gemiddelde energielabel:
- Westerwolde 5,5
- Heemstede 5,6
- Terschelling 5,6
- Bloemendaal 5,6
- Pekela 5,6
De gemeente Westerwolde is officieel de gemeente met de minst energiezuinige woningen van Nederland. Van de 6.675 huizen met een energielabel heeft slechts 18,2 procent (1.215 woningen) label A of beter. Tegelijkertijd heeft bijna 28 procent van de woningen een energielabel E of lager.
Oorzaken
- In Westerwolde staan veel oudere en vrijstaande woningen op het platteland. Er is ook beperkte nieuwbouw, terwijl over het algemeen lagere inkomens in regio de verduurzaming remmen.
- Voor Heemstede geldt dat het een relatief oud en beschermd woningbestand heeft, wat renovatie en isoleren lastiger maakt.
- In Terschelling staan veel oudere recreatiewoningen. Bovendien is verduurzaming vanwege logistieke redenen lastiger.
- Bloemendaal kent veel grote vrijstaande villa’s uit het begin van de 20e eeuw. Verduurzaming is complexer en kostbaarder, waardoor de energiezuinigheid van woningen achterblijft.
- Ook Pekela kent een wat verouderd woningenbestand met weinig nieuwbouwprojecten. Daarnaast kan de lagere sociaaleconomische status energiemaatregelen in de weg staan.
In een recente studie van TNO, CPB en PBL blijkt dat het verduurzamen van woningen met isolatie en een (hybride) warmtepomp voor 90 procent van de huishoudens lagere woonlasten oplevert. Gemiddeld bespaart men 300 euro per jaar, voor corporatiewoningen zelfs 700 euro.
Inkomen speelt aantoonbare rol
Uit de cijfers blijkt een duidelijke samenhang tussen het gemiddelde inkomen in een gemeente en de energiezuinigheid van de woningvoorraad.
Gemeenten met een hoger gemiddeld inkomen scoren over het algemeen beter op hun energielabels, met een correlatiecoëfficiënt van 0,45. Dit wijst op een matige, maar statistisch significante, positieve relatie: hoe hoger het inkomen, hoe beter het gemiddelde energielabel.
In rijkere gemeenten is er vaak meer financiële ruimte om te investeren in verduurzaming of zijn woningen nieuwer en beter geïsoleerd.
Toch zijn er ook opvallende uitzonderingen, zoals Bloemendaal en Heemstede, waar de inkomens hoog liggen maar het energielabel achterblijft. Dit onderstreept dat naast inkomen ook andere factoren, zoals woningtype en bouwjaar, een rol spelen in hoe energiezuinig een gemeente daadwerkelijk is.
2. Zonnepanelen
Ongeveer een derde van alle Nederlandse woningen heeft inmiddels zonnepanelen op het dak. Toch presteren sommige gemeenten aanzienlijk beter dan andere. De regionale verschillen zijn groot, en ook tussen grote steden en kleinere gemeenten zijn er duidelijke contrasten.
Top 5 – gemeenten met meeste zonnepanelen (absolute zin)
De onderstaande gemeenten hebben de meeste zonnepaneleninstallaties:
- Amsterdam: 43.721
- Utrecht: 43.101
- Groningen: 36.025
- Rotterdam: 35.062
- Eindhoven: 34.704
Dat deze gemeenten hoog scoren, is op zich niet verrassend. Hier wonen nu eenmaal meer mensen.
Top 5 – gemeenten met relatief de meeste zonnepanelen
Het is echter veel relevanter om te kijken naar het aandeel woningen met zonnepanelen per gemeente. Dus niet naar het absolute aantal, maar naar het percentage huishoudens met panelen.
| Gemeente | Percentage woningen met zonnepanelen |
|---|---|
| Tynaarlo | 59% |
| Kapelle | 59% |
| Borsele | 58% |
| Ooststellingwerf | 58% |
| Dantumadiel | 57% |
Oorzaken
De gemeente Tynaarlo en Kapelle zijn koplopers op het gebied van zonne-energie.
Tynaarlo is een landelijke gemeente in Drenthe waar veel inwoners zijn met koopwoningen en ruime daken. Dat maakt installatie een stuk aantrekkelijker en toegankelijker.
Ook voor Kapelle, gelegen in Zeeland, geldt min of meer hetzelfde. Er zijn relatief veel koopwoningen en de zon schijnt hier over het algemeen nog meer dan in de rest van Nederland. De aanschaf van een zonnepaneleninstallatie is hierdoor aantrekkelijk.
Borsele, eveneens in Zeeland, scoort hoog vanwege vergelijkbare factoren als Kapelle: veel koopwoningen, grote daken en actieve gemeentelijke stimulering in het verleden hebben hieraan bijgedragen.
Voor Ooststellingwerf en Dantumadiel gaat eigenlijk ook hetzelfde op. De landelijke ligging en het grote aandeel koopwoningen spelen een rol in de populariteit van zonne-energie.
Top 5 – gemeenten met relatief de minste zonnepanelen
De onderstaande gemeenten hebben relatief gezien weer juist de minste zonnepanelen in Nederland.
| Gemeente | Percentage woningen met zonnepanelen |
|---|---|
| Amsterdam | 8% |
| Rotterdam | 10% |
| Den Haag | 11% |
| Zandvoort | 12% |
| Schiedam | 14% |
Oorzaken
Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Zandvoort en Schiedam blijven achter door de hoogbouw en het grote aandeel appartementen en huurwoningen. Het plaatsen van zonnepanelen is vaak lastig vanwege de beperkte dakruimte en afhankelijkheid van verhuurders of VvE’s. Bovendien zijn er in de grotere steden veel beschermde stadsgezichten waar plaatsing aan strengere regels is gebonden.
3. Elektrisch rijden
Het aandeel elektrische auto’s groeit snel in Nederland. 6,2 procent van het Nederlandse wagenpark was in 2024 volledig elektrisch. Dat was in 2020 nog 2 procent.
Toch zijn er grote verschillen tussen gemeenten. In sommige steden is al meer dan een kwart van het wagenpark elektrisch, terwijl andere gemeenten nauwelijks elektrische auto’s kennen.
Top 5 – meeste elektrische auto’s (geregistreerd bij eigenaar)
| Gemeente | Percentage BEV |
|---|---|
| 1. Houten | 27,1% |
| 2. Haarlemmermeer | 25,1% |
| 3. Breda | 22,7% |
| 4. Almere | 20,9% |
| 5. Amersfoort | 19,0% |
De resultaten hierboven geven een vertekend beeld, aangezien de eigenaar niet perse de eindgebruiker is. Hier bevinden zich namelijk de vestigingsplaatsen van een aantal grote leasemaatschappijen.
Top 5 – meeste elektrische auto’s (geregistreerd bij eindgebruiker)
Kijken we naar de eindgebruiker dan lopen de onderstaande gemeenten voorop.
| Gemeente | Percentage BEV |
|---|---|
| Rozendaal | 18,9% |
| Bloemendaal | 14,0% |
| Blaricum | 13,9% |
| Laren | 13,2% |
| Wassenaar | 12,0% |
Hieruit blijkt dat met name kleinere, welvarende gemeenten voorop blijken te lopen in de elektrificatie van het wagenpark.
Oorzaken
De gemeente die in de top staan zijn relatief steden waar de de inkomens (een stuk) boven het gemiddelde van Nederland liggen, wat de aanschaf van een elektrische auto toegankelijker maakt.
In veel steden is bovendien het gemeentelijk beleid gunstig, met investeringen in publieke laadpunten en stimulering van elektrisch rijden.
Top 5 – minste elektrische auto’s
Hieronder de top 5 gemeenten met het laagste aandeel volledig elektrische auto’s bij de eigenaar en eindgebruiker.
| Gemeente | Percentage BEV bij eigenaar |
|---|---|
| 1. Vlieland | 0,9% |
| 2. Pekela | 1,6% |
| 3. Staphorst | 1,7% |
| 4. Westerwolde | 1,8% |
| 5. Schiermonnikoog | 1,9% |
| Gemeente | Aandeel BEV bij eindgebruiker |
|---|---|
| Maastricht | 0,6% |
| Heerde | 2,2% |
| Rosendaal | 2,3% |
| Oost Gelre | 2,3% |
| Heeze-Leende | 2,7% |
Over het onderzoek
Voor het onderzoek is gebruikgemaakt van cijfers in de Regionale klimaatmonitor op basis van tientallen bronnen bij organisaties als CBS en RVO.
Voor cijfers over het gemiddelde bruto jaarinkomen per inwoner per gemeente is gebruikgemaakt van allecijfers.nl.
Documentatie
- Volledige dataset
- Inkomens en rapportcijfers per gemeente
- Correlatie inkomen en energielabel
- Berekenmethode energielabels
Cijfers zijn afkomstig uit 2023 of 2024:
- Energielabels: tweede kwartaal 2024
- Zonnepanelen: 2023
- Elektrische auto’s: 2024
Delen of publiceren?
Wil je dit onderzoek publiceren of delen? Dat kan met een verwijzing naar dit artikel.
Geschreven door:
Koen Kuijper
Koen Kuijper, al jaren actief als energie-expert, volgt dagelijks de ontwikkelingen in de energiemarkt. Met advies op maat ondersteunt hij huishoudens en is hij het vertrouwde gezicht in de media.
Meer over Koen
Reageren?
k
Waarom staat Rozendaal zowel bovenaan met 18,9% BEV’s bij eindgebruiker, als in de top 5 onderaan met 2,3%? Moet een van de twee misschien Rosendaal zijn?
Koen Kuijper
@k
Klopt, dat is een typo