Nieuws

11 vragen en antwoorden over de energieprijzen

Thomas van Campenhout

06 september 2022 2 reacties

De maandelijkse energiekosten worden zo langzamerhand onbetaalbaar voor veel Nederlandse huishoudens. En dat leidt tot veel zorgen.

In het televisieprogramma Kassa (NPO 1) werd maandagavond (5 september) aandacht besteed aan de meest prangende kwesties binnen de huidige energiemarkt. Koen Kuijper van Energievergelijk.nl gaf toelichting.

Hieronder beantwoorden we 11 belangrijke vragen rondom de energieprijzen van dit moment.

1. Waarom zijn de energieprijzen zo hoog?

De energieprijzen worden beïnvloed door vraag- en aanbodsfactoren. Momenteel zitten we in een situatie waarin er relatief weinig aanbod is van gas. Dat komt omdat Rusland de gaskraan richting Europa voor het grootste deel heeft dichtgedraaid.

LNG

De toevoer van gas moet daarom nu via andere kanalen worden gerealiseerd, bijvoorbeeld vloeibaar gas (LNG) uit de VS. Veel van dat LNG wordt echter gewonnen uit de golf van Mexico, waar veel orkanen voorkomen. Dat maakt dat ook de levering uit die hoek onzeker. Er wordt daarom ook gekeken naar LNG uit andere gebieden, zoals het Midden-Oosten.

We hoeven ook niet meer te rekenen op gas uit Rusland. Dmitry Peskov, de woordvoerder van de Russische president Vladimir Poetin, zei gisteren (5 september) dat de gasleveringen van Rusland aan Europa niet volledig zullen worden hervat totdat het “collectieve westen” de sancties tegen Moskou opheft.

Vanwege de grote onzekerheid rondom gasleveranties neemt de vraag naar gas toe. Landen willen hun gasvoorraden zoveel mogelijk vullen om zo voorbereid te zijn voor komende winter. Daarom kopen ze nu massaal gas in. Dat drijft de gasprijs sterk omhoog.

2. Hoe hoog is de gasprijs nu?

Als we specifiek kijken naar de Amsterdamse gasbeurs (Dutch TTF Gas Futures) dan zie je dat de prijs waarop gas nu wordt ingekocht 8 tot 10 keer zo hoog ligt als vorig jaar rondom deze tijd. Vandaag (6 september) ligt de koers op circa 220 euro per Megawattuur (MWh), terwijl dat vorig jaar zo’n 30 euro per MWh was.

De meeste mensen merken de schommelingen op de Nederlandse gasbeurs gelukkig niet direct. Dat komt omdat zij een vast of variabel contract hebben waarbij de prijs een half jaar of een jaar vaststaat.

3. Wordt stroom ook duurder?

Ja, de groothandelsprijzen voor stroom bewegen mee met de gasprijs. Dat komt omdat de elektriciteitsprijs wordt bepaald door de duurste producent, en dat zijn de gascentrales.

Het maakt dus niet uit of je groene of grijze stroom krijgt geleverd. Ook elektriciteit die wordt opgewekt uit windmolens of zonnepanelen wordt voor dezelfde hoge prijs verkocht als stroom die wordt opgewekt door gascentrales.

Volgens data van persbureau Bloomberg ligt de elektriciteitsprijs factor 10 hoger ten opzichte van vorig jaar.

4. Wat betekent dit voor huishoudens?

De Nederlandse energiemarkt reageert over het algemeen sneller op veranderingen in de groothandelsprijzen dan in andere markten. Er worden nu vrijwel alleen nog maar variabele energiecontracten aangeboden en die bewegen vrij snel mee met prijzen op de gasbeurs.

Gemiddelde energietarieven

Dit zijn de gemiddelde energieprijzen van de Nederlandse energiebedrijven in september:

• Stroom: € 0,871 per kWh (enkeltarief)
• Gas: € 3,893 per m3

Voor de duidelijkheid: deze prijzen zijn gebaseerd op huishoudens die voor het eerst een nieuw contract moeten zoeken.

Ongeveer 40 procent van de Nederlanders heeft nog een vast contract, maar bij steeds meer huishoudens loopt deze af. Dat betekent dat iemand een veel duurder variabel contract voorgeschoteld krijgt. Het verlengaanbod dat consumenten van hun leverancier ontvangen, ligt doorgaans tussen de 2,70 tot 3,50 euro per kuub gas en 50 tot 80 eurocent per kWh voor stroom.

5. Waar staat Nederland in vergelijking tot andere landen?

Volgens cijfers uit de Household Energy Price Index (HEPI) behoort Nederland tot de duurste landen als het gaat om stroom en gas. In juli waren we met een gasprijs van 2,76 euro per kuub zelfs de absolute koploper in Europa.

Dat heeft voor een belangrijk deel te maken met het feit dat de prijzen van een nieuw energiecontract snel meebewegen met de prijzen op de groothandelsmarkten.

Verder zie je dat in veel landen om ons heen door de overheid prijsplafonds worden toegepast. Zo geldt er in Frankrijk, Spanje en Portugal bijvoorbeeld een maximumtarief voor gas en/of stroom. De gereguleerde prijs is daar aantoonbaar beneden de winstprijs.

Ook de energiemix, prijssystemen en belastingsystemen beïnvloeden de energieprijzen per land.

Binnenkort komt HEPI met nieuwe cijfers voor augustus.

6. Is stroom en gas veel goedkoper in België?

Om een goede vergelijking te kunnen maken, is het belangrijk om de prijs van dezelfde contractvorm in beide landen naast elkaar te leggen.

In zowel Nederland als België is er nog één energieleverancier die een vast jaarcontract aanbiedt.

Component	Innova (NL)	Luminus (BE)
Leveringskosten stroom (enkeltarief)	€ 2.514,64	€ 2.029,91
Leveringskosten gas	€ 4.587,46	€ 4.076,47
Netbeheerkosten	€ 409,20	€ 368,97
Belastingen, toeslagen en heffingen	€ 11,88	€ 65,82
Korting	-€ 210,00	-€ 379,46
Totaal	€ 7.313,18	€ 6.161,71
Totaal per maand	€ 609,43	€ 513,48

Het verschil tussen Nederland en België ligt dus op circa 100 euro per maand voor een zelfde type energiecontract.

Dat verschil kan nog verder oplopen.

Huishoudens in België krijgen namelijk een eenmalige verwarmingspremie van 100 euro. Daarnaast krijgen huishoudens die het echt zwaar hebben een sterk gereduceerd sociaal tarief. Ongeveer 20 procent van de consumenten in België kan nu al van deze sociale tarieven gebruik kan maken, meldt de Federale overheid.

7. Waarom worden er nu geen vaste contracten aangeboden?

We kunnen constateren dat de huidige energiemarkt erg onvoorspelbaar is.

De gasprijs is aan het zigzaggen: we zien schommelingen van 10 procent of meer per dag. Een leverancier kan geen half jaar of jaar vooruitkijken en op basis daarvan een vast contract aanbieden. Vroeger zag je een veel stabieler patroon van de gasprijs, maar dat lijkt voorlopig verleden tijd.

De energiemarkt zit eigenlijk op slot. Energieleveranciers zijn niet actief op zoek naar nieuwe klanten, omdat deze ook een risico vormen. De leverancier moet namelijk energie gaan inkopen voor een klant, maar kan lastig voorspellen hoe lang iemand klant blijft. Zodra iemand weer overstapt, zit de leverancier met ingekochte energie die hij niet kwijt kan. Dit soort risico’s worden verwerkt in de prijs van nieuwe contracten.

Koen Kuijper (Energievergelijk.n)

Wel moet ieder energiebedrijf van de ACM een modelcontract aanbieden. De tarieven in deze contracten kunnen fors van elkaar verschillen.

8. Hoe vaak worden de energietarieven aangepast?

Heb je een vast contract?

• Dan blijven je energietarieven gelijk totdat je contract afloopt. Daarna ga je over in een variabel contract.

Heb je een variabel contract?

• Dan worden je energietarieven periodiek aangepast. Meestal is dit 2 keer per jaar, maar soms vaker.

Door de sterk wisselende energieprijzen zijn er steeds meer energiemaatschappijen die vaker prijscorrecties doorvoerenprijzen in hun variabele contracten.

Zo verhoogt Vattenfall de tarieven al per 1 oktober 2022, terwijl de prijscorrectie eigenlijk pas 1 januari 2023 zou plaatsvinden. Ook bij Budget Energie, NLE en Mega wordt de stroom- en gasprijs in het contract maandelijks gewijzigd.

Als we specifiek kijken naar de Amsterdamse gasbeurs dan zie je dat de prijs waarop gas nu wordt ingekocht 8 tot 10 keer zo ligt als vorig jaar rondom deze tijd.

9. Heeft het nog wel zin om energie te vergelijken?

Dat hangt sterk van je situatie af.

Heb je nog een vast contract?

• Dan heeft het weinig zin om energie te vergelijken. De kans dat je lagere tarieven vindt dan in je huidige contract zijn nihil.

Heb je een variabel contract?

• Dan is de kans dat je elders kunt besparen op je energiekosten klein. Toch kan het interessant zijn om even een korte online een vergelijking te maken. Kijk daarbij vooral naar de variabele prijs voor stroom en gas.

Heb je een nieuw energiecontract nodig?

• Dan ben je genoodzaakt om te kiezen uit het huidige aanbod energiecontracten. Vergelijken is een must, want de verschillen zijn groot.

Heb je zonnepanelen en verbruik je weinig gas?

• Dan kan het slim zijn om de terugleververgoedingen bij leveranciers te vergelijken. Dat is alleen interessant als je een overschot hebt aan zonnestroom. Als je veel stroom teruglevert, kan het slim zijn om over te stappen naar een leverancier met een betere vergoeding per kWh.

10. Wat doet de overheid om de energierekening te verlagen?

Voor alle huishoudens wordt in 2023 de vermindering energiebelasting (heffingskorting) verhoogd. Het is nog onduidelijk om welk bedrag het gaat en wat dit concreet betekent. Begin dit jaar werd de heffingskorting al met 225 euro opgehoogd. Tijdens Prinsjesdag weten we als het goed is meer over de hoogte van deze subsidie in 2023.

Verder is bekend dat het btw-tarief in de energierekening volgend jaar weer omhoog gaat naar 21 procent. Een meevaller is dat de minima, bijvoorbeeld mensen met een bijstandsuitkering, volgend jaar opnieuw gebruik kunnen maken van de verhoogde energietoeslag van 1.300 euro.

Verder wordt er ook in Nederland gesproken over een prijsplafond op Russisch gas. De Europese Commissie heeft hierover voorstellen gedaan. Ook minister-president Rutte wil ‘met een verse blik’ naar de voorstellen kijken, al heeft Nederland eerder al aangegeven huiverig te zijn over invoering van een prijsplafond.

11. Wanneer gaan de energieprijzen dalen?

Dat is erg erg lastig te voorspellen. De verwachting is dan ook dat de stroom- en gasprijs nog minstens een jaar op een hoog niveau zullen blijven, stellen experts

Door het groeiende aanbod van LNG en beschikbaarheid van energie uit andere bronnen zal de prijs hoogstwaarschijnlijk wel geleidelijk stabieler worden. De kans is echter klein dat zo’n nieuw evenwicht al binnen één jaar wordt bereikt.

Maar misschien zit het mee. Als huishoudens veel minder gas gaan gebruiken én als we een milde winter én als Rusland toch gas gaat leveren, kan de prijs ineens snel gaan zakken.